Station Maarssen

De geschiedenis van de spoorwegen in Nederland begon op 20 september 1839 met de opening van de spoorlijn Amsterdam ‒ Haarlem. Locomotieven De Snelheid en De Arend trokken de treinen. De rijtuigen waren gebouwd door rijtuigfabriek “Nieuwhoop” van Gerrit Soeders, die aan de Schippersgracht in Maarssen woonde. De rijtuigfabriek bestond uit een ‘kolossale loods’ aan de Zandweg. Een replica van de werkplaats en de rijtuigen is in het Spoorwegmuseum te bewonderen.

Omdat Nederland een groot aantal waterwegen had, verliep het uitbreiden van het spoorwegnet moeizaam, traag en ook vaak verbrokkeld. De tweede Nederlandse spoorlijn, de Rhijnspoorweg is in 1843 geopend. Deze spoorlijn is aangelegd door de Nederlandsche Rhijnspoorweg-Maatschappij (NRS). De lijn liep van station Amsterdam Weesperpoort naar station Utrecht NRS (nu Utrecht Centraal). In juni 1844 is de lijn doorgetrokken tot Driebergen, in maart 1845 tot Veenendaal en in mei 1845 tot Arnhem.

Men ging er van uit dat het vervoer per spoor voornamelijk uit vracht zou bestaan. Daarom liep het spoor vaak buiten steden en dorpen. Station Maarssen lag oorspronkelijk op het grondgebied van Maarssenbroek. De Fransen voegden Maarssenbroek in 1812 aan Maarssen toe, maar in 1818 werd Maarssenbroek weer een zelfstandige gemeente. In 1857 is Maarssenbroek alsnog aan Maarssen gevoegd.

Het eerste station van Maarssen uit 18 december 1843 was een eenvoudige stopplaats voor de overslag van goederen. Het gebouwtje lag bij de toenmalige molen van Maarssenbroek, ter hoogte van de Zijlweg. Er zijn helaas geen afbeeldingen van bekend. Vanwege de aanleg van het Merwedekanaal is in 1890 op de huidige locatie, circa 400 meter verderop in de richting van Utrecht, een nieuw station gebouwd. Vanuit het dorp liep een grindpad, de Stationsweg, tussen de weilanden naar het station. Toen het Merwedekanaal, dat naar Vreeswijk loopt, in 1892 in gebruik werd genomen, lag het station geïsoleerd en kwam er een draaibrug over het kanaal. Het station is een aantal keren verbouwd en aangepast aan de toenmalige eisen.

De draaibrug is in 1938 vervangen door de Maarsserbrug, in de volksmond “De Hoge Brug”. Omdat het Merwedekanaal niet meer voldeed, is in 1952 het Amsterdam-Rijnkanaal geopend, dat via Wijk bij Duurstede naar Tiel liep. Het deel tussen Amsterdam en Utrecht bestond uit het reeds bestaande Merwedekanaal. Het Merwedekanaal is in 1952 verbreed tot 60 meter en vanaf dat moment heet het Amsterdam-Rijnkanaal. Tussen 1965 en 1981 is het kanaal verbreed tot ca. 100-120 meter.

In 1979 kreeg Maarssen een nieuw stationsgebouw. Ook dit station is tijdens zijn bestaan een aantal keren verbouwd en aangepast aan nieuwe eisen. Dit station had als eerste station in Nederland een Wizzl. Er was een beperkt assortiment etenswaar en andere dingen verkrijgbaar, en je kon er uiteraard treinkaartjes kopen.

Met de spoorverdubbeling in 2006 kreeg Maarssen op dezelfde locatie het huidige, vierde station.

Trivia

Christophorus Henricus Dedericus Buys Ballot was een Nederlandse meteoroloog, scheikundige en natuurkundige. Hij liet in 1845 een trein met daarop een hoornblazer langs het nieuwe spoor tussen Utrecht en Maarssen rijden. De trein passeerde met verschillende snelheden. Als de trein naar de waarnemers toereed, werd de toon van de hoorn hoger, als de trein van de waarnemers wegreed, werd de toon lager. Het dopplereffect was daarmee bevestigd.

Tekst: Gerjan van Oosten, met dank aan de Historische Kring Maarssen, de Stichting NVBS-Railverzamelingen, het Nederlands Spoorwegmuseum.