Kastelen
- In de machtsstrijd verrezen tussen 1250 en 1350 circa 13 kastelen langs de Vecht
gebouwd door bisschop van Utrecht, graaf van Holland of Hertog van Gelre
- Bij kastelen ontstonden dorpen
- Zeven kastelen bewaard gebleven, van de verdwenen kastelen resten nog sporen in het landschap |
Kenmerkend aa

n de Vechtstreek zijn de kastelen die aan de oevers van de Vecht staan. Het is nog maar een schijntje van het aantal imposante bouwwerken dat zich vroeger langs de rivier bevond. Tussen 1250 en 1350 werden er 13 kastelen langs de Vecht gebouwd door de bisschop van Utrecht, de graaf van Holland, de graaf van Gelre en rijk geworden ministerialen als de Van Amstels. De bouwwerken waren een symbool van machtsvorming in een periode waarin het gezag van de bisschop onder druk kwam te staan van de oprukkende macht van de graven.
De kastelen werden op strategische plaatsen gebouwd op de stevige oeverwallen van deze goed bevaarbare rivier, zodat rivier, weg en omliggend land vanuit het kasteel beheerst konden worden.
De meeste kastelen kennen een roerige historie van strijd, verpanding, belening of verbeurdverklaring, waardoor zij dan weer in Utrechtse, dan weer in Hollandse handen waren. Een aantal kastelen is in de loop der eeuwen gesloopt, een aantal is in de 18de eeuw verbouwd tot buitenplaats.
Nog bestaande kastelen

Het Muiderslot en slot Zuylen zijn als museum ingericht en geven een prachtig beeld van het leven op het kasteel in respectievelijk de middeleeuwen en de 18de eeuw. Nijenrode huisvest een Business University, Bolestein, Oudaen en Gunterstein zijn particulier bewoond en Loenersloot is in beheer van Het Utrechts Landschap.
Iets verder van de Vecht afgelegen vinden we kasteel Nederhorst en Sypesteyn in Loosdrecht. (Dit laatste kasteel is overigens pas rond 1900 gebouwd, op de plek van een vermoedelijk middeleeuws kasteel).
Verdwenen kastelen nog herken
baar in het landschap
Huis ter Aa, Aastein en Ruwiel te Breukelen, Vredeland te Vreeland, Cronenburgh te Loenen, kasteel Abcoude in Abcoude, Snavelenburgh en huis ter Meer te Maarssen zijn alle verdwenen.
Op luchtfoto’s zijn echter vaak nog steeds de contouren van de verdwenen kastelen en hun slotgracht herkenbaar. De voormalige kasteelterreinen zijn onbebouwd gebleven; sommige zijn aangewezen als archeologisch monument. Zo hebben de afgebroken kastelen ook nu nog een effect op het landschap.